AI: "Дар Тоҷикистон боздоштшудаҳо шиканҷа мешаванд"

Созмони Афви Байналмилал мегӯяд, ки боздоштшудагон дар Тоҷикистон шиканҷа мешаванд.

Сзмони Афви Байналмилал аз афзоиши шиканҷаву бадрафторӣ нисбати боздоштшудаҳо ва зиндониҳо дар Тоҷикистон изҳори нигаронӣ карда, аз мақомот тақозо кардааст, ки тадбирҳои фавриро барои рафъи ин мушкил биандешанд.

Ин созмони ҳомии ҳуқуқи башар мегӯяд, аз моҳи июл ба ин тараф ба онҳо гузориш расидааст, ки ҳадди аққал дар чаҳор маврид  боздоштшудагон, аз ҷумла  як наврас, аз сӯи мақомоти интизомиву амниятӣ ва масъулони зиндонҳо мавриди шиканҷа қарор гирифтаанд. Онҳо барои ошкор кардани шиканҷа ва шоҳидӣ додан роҷеъ ба   мавридҳои таҳдиду шиканҷа инчунин мавриди қасосгирии омилони шиканҷа ва мақомоти масъул қарор гирифтаанд.

Афви Байналмилал бар пояи гузоришҳои мӯътамад аз созмонҳои ғайридавлатӣ ва вакилони мудофеи тоҷик мегӯяд, ки ду нафари онҳо  маҷбур карда шудаанд, шикоятҳои худро бозпас бигиранд. Ду нафари дигари онҳо, ки ҳамакнун дар зиндон ба сар мебаранд, рӯзи 30-юми сентябр ҳомиёни ҳуқуқро огоҳ кардаанд, ки ҷони онҳо дар хатар аст.

Афви Байналмилал бар пояи гузоришҳои мӯътамад аз созмонҳои ғайридавлатӣ ва вакилони мудофеи тоҷик мегӯяд, ки ду нафар аз онҳо (бинобар сабабҳои амнияти ном онҳо оварда нашудааст) маҷбур карда шудаанд, ки шикоятҳои худро бозпас бигиранд. Ду нафари дигари онҳо, ки ҳамакнун дар зиндон ба сар мебаранд, рӯзи 30-юми сентябр ҳомиёни ҳуқуқро огоҳ кардаанд, ки ҷони онҳо дар хатар аст.

Дар гузориш омада, ки масъулони вазорати умури дохилӣ, КДАМ ва ниҳоди маҳбасҳои Тоҷикистон ба таври афзоянда аз шеваи шиканҷа на танҳо барои ба даст овардани шавоҳид, балки барои хомӯш кардани садои зиндониён то ба ҷое шикоят набаранд, низ истифода мебаранд.

Ба гуфтаи Афви Байналмилал, ин амалкард мунҷар ба қазовати ғайримунсифонаи додгоҳӣ мешавад, чун қурбониён ва шоҳидон маҷбур карда мешаванд, ки аз додани шаҳодат алайҳи мақомоти масъул худдорӣ кунанд.

Тибқи гузориши ин созмон, афроди зиёд дар боздоштгоҳҳои Тоҷикистон, ки мавриди шиканҷа қарор мегиранд, тарҷеҳ медиҳанд, ки хомӯш бошанд, дар ҳоле, ки бархе аз онҳо ба фошкунии он идома медиҳанд. Афви Байналмилал аз қавли ҳомии ҳуқуқ Файзинисо Воҳидова мегӯяд, ки чанд тан аз зиндониён барои ошкор кардани шиканҷа дар зиндон, ҳамакнун дар маърази интиқом қарор доранд.

Бархе аз зиндониёне, ки аз амалкарди масъулони зиндонҳо шикоят карда буданд, дар таърихи 30-юми сентябри соли 2013 ба ин ҳомии ҳуқуқ гуфтаанд, ки онҳоро ҳамчун муҷозот ба муддати се моҳ дар ҳуҷраҳои инфиродӣ нигоҳ доштаанд. Ин зиндониён аз сарнавишти худ нигарон буда ва бим доранд, ки тақдири Ҳамза Икромзода, ки соли гузашта дар яке аз зиндонҳои кишвар даргузашта буд, насиби онҳо нашавад.

Абӯбакр Қулматов, вакили Суннатулло Ризоев, яке аз маҳбусони шиканҷашуда дар сӯҳбат ба Радиои  Озодӣ гуфт, давоми се моҳ, ки баррасии парвандаи маҳбусон идома дорад, шиканҷа дар маҳбасҳои Тоҷикистон ҳамоно рӯй медиҳад. Ба қавли ин ҳуқуқдони тоҷик, ҳангоми интиқоли маҳбусон Садриддин Тошев ва Суннатулло Ризоев аз муассисаҳои ислоҳии шаҳри Ваҳдат ва Душанбе ба зиндони  шаҳри Хуҷанд, зери латукӯби бераҳмонаи кормандони муассиса қарор гирифаанд. Мақомот онҳоро дар расонаӣ кардани ҳодисаи марги маҳбус Ҳамза Икромзода дар зиндони Душанбе дар моҳи сентябри соли 2012 гунаҳгор мекунанд.

Ҳамзамон, Абӯбакр Қулматов гуфт, Суннатулло Ризоев барои шоҳидӣ доданаш дар бораи марги мудҳиши Ҳамза Икромзода аз ҷониби кормандони муассисаи илоҳотии шаҳри  Хуҷанд зери шиканҷа қарор гирифт ва дар ҳуҷраи маҳбаси низомаш сангин нигоҳдорӣ мешавад. Вай гуфт, ки сардии ҳаво дар ин ҳуҷра тоқатфарсо буда, Суннатулло Ризоев барои озод шуданаш аз ҳуҷраи низомаш сангин, маҷбур шуд санги ҳуҷраро канда дар сару дастонаш ному насаби раҳбари муассисаи шаҳри Хуҷандро ба унвони афроди гунаҳгор дар азиятҳои худ нависад.

Мавзӯи  вуҷуди шиканҷа дар зиндонҳои Тоҷикистон  аз масоили нороҳаткунанда барои мақомоти ин кишвар ба ҳисоб меравад, аз ин ҷост, ки онҳо на ҳамеша омода ҳастанд дар ин бора изҳори назар кунанд. Дар ҳоле ки Ваколатдори ҳуқуқи башар, Кумитаи давлатии амнияти миллӣ ва Раёсати зиндонҳои вазорати адлияи Тоҷикистон  аз шарҳи гузориши ахири Афви Байнулмилал худдорӣ кардаанд, қаблан борҳо вуҷуди ҳама гуна шиканҷаро дар маҳбасҳо рад кардаанд.

Аз ҷумла дар як гуфутугӯи видоеӣ муовини вазири адлия ва масъули аршади зидонҳои Тоҷикистон Иззатулло Шарипов вуҷуди шиканҷаро дар зиндонҳои кишвар комилан рад карда гуфтааст, ки тамоми ҳуқуқи зиндониҳо мутобиқ бо талаботи қонун муроот мешавад. Аз ин ҷост, ки маъмулан, ба ҳангоми расидани шикояти расмӣ аз вуҷуди шиканҷа дар муассисаҳои бастаи Тоҷикистон, дар ҳолатҳои хеле кам парвандаи ҷиноӣ аз рӯи моддаи шиканҷа боз мешавад. Ин модда соли гузашта вориди Кодекси ҷиноии Тоҷикистон шудааст, вале дар давоми як соли охир танҳо ду парвандаи шиканҷа боз шудааст. Дар ҳама ҳолатҳои дигар омилони шиканҷа бино бар моддаи хунукназарӣ ва берунравӣ аз ҳадди салоҳият муттаҳам мешаванд.

Ба гуфтаи Афви Байналмилал, ин амалкард мунҷар ба қазовати ғайримунсифонаи додгоҳӣ мешавад, чун қурбониён ва шоҳидон маҷбур карда мешаванд, ки аз додани шаҳодат алайҳи мақомоти масъул худдорӣ кунанд.

Тибқи гузориши ин созмон, афроди зиёд дар боздоштгоҳҳои Тоҷикистон, ки мавриди шиканҷа қарор мегиранд, тарҷеҳ медиҳанд, ки хомӯш бошанд, дар ҳоле, ки бархе аз онҳо ба фошкунии он идома медиҳанд. Бархе аз зиндониёне, ки аз амалкарди масъулони зиндонҳо шикоят карда буданд, дар таърихи 30-юми сентябри соли 2013 гуфтаанд, ки онҳоро ҳамчун муҷозот ба муддати се моҳ дар ҳуҷраҳои инфиродӣ нигоҳ доштаанд. Ин зиндониён аз сарнавишти худ нигаронанд ва Афви Байналмилал хостааст, мақомоти кишвар, низоми адлия ва ҷомеаи шаҳрвандӣ аз онҳо ҳимоят кунанд.