Дархости ҷилавгирӣ аз истирдоди Абдуллоҷонов ба Тоҷикистон

Намояндагони шуморе аз созмонҳо ва гурӯҳҳои мудофеъи ҳуқуқи башар бо судури баёнияе аз давлати Укройн ва Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Урупо хостаанд, ки аз истирдоди Абдумалик Абудуллоҷонов, нахуствазири пешини Тоҷикистон, ба ин кишвар монеъ шаванд.

Дар ин баёния, ки ширкаткунандагони ҳамоиши созмонҳои мудофеъи ҳуқуқи башари Осиёи Миёна шоми 7 феврал дар Киев интишор доданд, омадааст, ки истирдоди эҳтимолии оқои Абдуллоҷонов ба Тоҷикистон мӯҷиби расвоии давлати Укройн хоҳад шуд.

Дар баёнияи худ мудофеъони ҳуқуқи башар хитоб ба мақомоти укройнӣ навиштаанд: "Мо, ширкаткунандагони анҷумани созмонҳои мудофеъи ҳуқуқи башари Осиёи Миёна таҳти унвони "Ҳамбастагӣ, ҳамкорӣ, ҳимоят", ки рӯзи 6 феврал дар Киев баргузор шуд, нигаронии ҷиддии худро дар бораи эҳтимоли истирдоди нахуствазири собиқи Тоҷикистон, Абдумалик Абдуллоҷонов, иброз медорем."

Нусхаҳое аз ин баёния ба Вазорати хориҷаи Укройн ва Маркази Созмони Амният ва Ҳамкории Урупо (САҲУ) дар Киев ирсол шудааст.

Нахуствазири пешини Тоҷикистон, ки тайи 14 соли ахир дар Омрико зиндагӣ мекард, рӯзи 5 феврал дар фурӯдгоҳи Буриспули шаҳри Киев боздошт шуд. Додгоҳи шаҳрии Буриспул дар Укройн рӯзи 8 феврал ҳукми боздошти ӯро барои 40 рӯз содир кард ва дар ин муддат мақомоти укройнӣ дар бораи эҳтимоли истирдоди ӯ ба Тоҷикистон тасмим хоҳанд гирифт.

Гуфта мешавад оқои Абдуллоҷонов бо дархости мақомоти тоҷик тавассути Интерпул ё Пулиси Байналмилалӣ боздошт шудааст. Давлати Тоҷикистон ӯро ба иртикоби ҷароими сангине чун терурисм, ҷиноёти созмонёфта ва фаромиллӣ муттаҳам кардааст.

Аммо гурӯҳҳои мудофеъи ҳуқуқи башар ҳушдор додаанд, ки дар сурати истирдодаш ба Тоҷикистон, оқои Абдуллоҷонов мумкин аст ҳадафи шиканҷаву озор ва ҳатто суиқасд ба ҷон ва саломаташ қарор бигирад.

Дар баёнияи онҳо омадааст: "Истирдоди А. Абдуллоҷонов ба Тоҷикистон, ҷое ки системи қазоӣ василае барои саркӯби сиёсатмадорон ва фаъъолони иҷтимоъии мухолиф дар дасти давлат аст ва боздоштиён ҳамвора ҳадафи шикагҷа ва озор қарор мегиранд, таҳдиде барои саломати ҷони ӯст."

Рӯзи гузашта, ҷунбиши мухолифи "Ватандор", ки мақарраш дар Маскав аст, низ бо судури баёнияе мушобеҳ боздошти оқои Абдуллоҷоновро маҳкум карда ва аз раҳбарони кишварҳои пешрафта ва демукротик хоста буд, ки аз истирдоди нахуствазири собиқ ҷилавгирӣ кунанд.

Созмонҳои мудофеъи ҳуқуқи башар мегӯянд шигифтангез аст, ки боздошти оқои Абдуллоҷонов дар пойтахти Укройн дар ҳоле сурат мегирад, ки ин кишвар раёсати давраии Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Урупоро бар уҳда дорад.

Олдрих Андрисек, намояндаи Кумисериёи Созмони Милал дар умури паноҳандагон дар кишварҳои Белорус, Мулдовӣ ва Укройн, гуфтааст, ки ҳатто дар сурати таҳти пайгарди Пулиси Байналмилалӣ қарор доштан, боз ҳам як инсон метавонад дархости ҳимояти байналмилалӣ кунад ва ба мақоми паноҳандагӣ даст ёбад.

Вай афзуд: "Мутаассифона, дар феҳристҳои Интерпул гоҳо асомии афроде дарҷ мешавад, ки мухолифони сиёсӣ ҳастанд, на "дуздони суннатии" тиҷорӣ. Ойинномаи ин созмон басароҳат нишон медиҳад, ки аз Интерпул наметавон барои дастёбӣ ба аҳдофи сиёсӣ истифода кард.

Гурӯҳҳои ҳуқуқи башар ҳушдор додаанд, ки истирдоди оқои Абдуллоҷонов ба Тоҷикистон мӯҷиби нақзи қарордоди СММ алайҳи шиканҷа ва қарордод дар бораи мақоми паноҳандагон шуда ва бо таваҷҷуҳ ба ангезаҳои сиёсии таъқиби ӯ, метавонад ба эътибори ҳам Укройн ва ҳам Созмони Амният ва Ҳамкории Урупо латмаи ҷиддӣ биҳинад.

Ширкаткунандагони ҳамоиши созмонҳо ва гурӯҳҳои мудофеъи шуқуқи башар аз давлати Укройн даъват кардаанд, ки ба таъаҳҳудоти байналмилалии худ содиқ бимонад ва иҷозаи истирдоди оқои Абдуллоҷоновро надиҳад.

BBC

Як додгоҳи Украина рӯзи 7 феврал ҳукм кард, ки Абдумалик Абдуллоҷонов ба мӯҳлати то 40 рӯз дар боздоштгоҳ нигоҳ дошта шавад .  Дар ин мӯҳлат мақомоти Тоҷикистон бояд дархости истирдод ва далели мӯътамади даст доштани собиқ нахуствазирро дар ҷиноятҳои сангин ироа кунанд.

Баъди анҷоми мурофиаи рӯзи панҷшанбе Абдумалик Абдуллоҷонов ба саволҳои хабарнигори радиои Озодӣ дар Киев посух дод. Вай гуфт, ки аз ҳукми додгоҳ розӣ нест:

- Ман албатта умед доштам, ки додгоҳ як қарори дуруст мебарорад. Ман қонеъ нестам, вале чӣ кор ҳам карда метавонам? Ин додгоҳ аст ва ман ба додгоҳи таҷдиди назар шикоят мекунам. Умедворам, ки дар Украина шахсиятҳое пайдо мешаванд, ки воқеиятҳои имрӯзро дарк мекунанд. Ҳоло солҳои 1980 нест ва Украина ба самти Итииҳодияи Аврупо ҳаракат мекунад. Умедворам, ки қарори дуруст қабул мешавад.

Дар посух ба ин суол, ки дар сурати истирдод шуданаш ба Тоҷикистон оё хатаре ба ӯ таҳдид мекунад, Абдуллоҷонов посухи мусбат дод ва гуфт,  умедвор аст, ки ӯро дар ниҳоят ба Тоҷикистон истирдод намекунанд.

Агар беқонунӣ идома ёбад, албатта онҳо маро истирдод мекунанд. Ман фикр мекунам, ки дар Тоҷикистон маро ба он ҳолате, ки ҳоло дорам, дидан намехоҳанд, онҳо мехоҳанд, ки Абдуллоҷонов дар қайди ҳаёт набошад. Онҳо маро дар давоми ду-се-чор моҳи дигар зинда намемонанд. Инро ман хеле хуб медонам. Агар ба Украина ин масъала аҳамият надошта бошад, чӣ илоҷ, сарнавишт ҳамин будааст, мегӯям.

Абдуллоҷонов ба қозии додгоҳ гуфт, ки ӯ мақоми паноҳандаи сиёсии ИМА дорад ва набояд ба ҳабс гирифта шавад. Вале додгоҳ ин нуктаро ба эътибор нагирифт.  Намояндаи Додситонии вилояти Киев ба радиои Озодӣ гуфт, ки  то 40 рӯз оянда ин шаҳрванди Тоҷикистон дар боздоштгоҳи муваққати Вазорати умури дохилии Украина нигаҳдорӣ мешавад.  То ин муддат Тоҷикистон бояд ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи ин кишвар дархости истирдоди Абдуллоҷоновро ироа кунанд.   Баъди ин, гуфт вай, ҷараёни экстрадитсия ё истирдоди гумонбар шурӯъ мешавад, ки пеш аз он додгоҳи боздошти истирдодии ӯ низ барпо хоҳад шуд.  Ин ҷараён то 18 моҳ идома хоҳад кард, гуфт вай.

Нахуствазири собиқи Тоҷикистон рӯзи 5 феврал дар фурудгоҳи шаҳри Киев ҳангоми сафар аз ИМА ба пойтахти Украина боздошт шуд. Боздошти Абдуллоҷонови 64-сола бо тақозои полиси байналмилалии Интерпол ва аз рӯи дархости Тоҷикистон сурат гирифтааст, ки сиёсатмадори собиқро дар ҷиноятҳои сангин, аз ҷумла, сӯиқасд ба куштор, ташкили ошӯби мусаллаҳона ва ташкили гурӯҳи муташаккили ҷиноӣ айбдор мекунад.

Соате пеш аз содир шудани ҳукми додгоҳ, масъули дафтари матбуоти додситонии вилояти Киев гуфт, роҷеъ ба мақоми сиёсии Абдуллоҷонов ҳеҷ иттилое дода наметавонад. “Ӯ ба хотире боздошт шуд, ки исмаш дар феҳрасти Интерпол буд ва Украина ҳам ба унвони давлати узви полиси байналмилалӣ боздошти ин шахсро баробари расиданаш ба қаламрави ин кишвар таъмин кард”. Вай гуфт, додситонӣ паҳлӯҳои сиёсии масъаларо шарҳ дода наметавонад, аз ҷумла роҷеъ ба эҳтимолан паноҳандаи сиёсии ИМА будани ин шахс ҳеҷ маълумоте надорад.

Тибқи иттилои радио Озодӣ, Абдумалик Абдуллоҷонов, ки солиёни ахир дар ИМА зиндагӣ мекунад, дорандаи мақоми паноҳандаи сиёсии ИМА  аст.  Департаменти давлатии Амрико  аз шаҳри қазияи Абдумалик Абдуллоҷонов худдорӣ мекунад.

Айни замон, бархе мақомоти баландпояи Тоҷикистон мӯътақиданд, ки додани тобиши сиёсӣ ба қазияи боздошти Абдумалик Абдуллоҷонов дар соли интихоботи раёсатҷумҳурии кишвар “дуруст нест”. Абдумаҷид Достиев, сафири Тоҷикистон дар Маскав рӯзи 6 феврал ба Озодӣ гуфт,“вай дар интихоботи президентии имсола ширкат ҳам карда наметавонад, барои он ки даҳ соли охир дар Тоҷикистон набуд”.Достиев гуфт, ки боздошти нахуствазири собиқ аз рӯи талаби Интерпол ва  иттиҳомоте сурат гирифтааст, ки мақомоти ҳифзи қонуни Тоҷикистон ироа кардаанд, ки “қобили эътимоданд”.

 
Абдуллоҷонов аз чеҳраҳои шинохтаи даҳаи аввали соли 1990 аст. Ӯ 21-уми сентябри соли 1992 бо қарори Шӯрои олии Тоҷикистон иҷрокунандаи вазифаи нахуствазир ва сипас 20-уми ноябри соли 1992, дар Иҷлосияи 16-уми Шӯрои олӣ дар Қасри Арбоб, нахуствазири Тоҷикистон таъин шуда, то 18-уми декабри соли 1993 дар ин вазифа кор кард. Сипас муддате сафири Тоҷикистон дар Русия буд.

Пас аз бохти сабқати президентии моҳи ноябри соли 1994 ба рақибаш Эмомалӣ Раҳмон (он замон Раҳмонов) ӯ аз кишвар хориҷ шуд. Абдуллоҷонов дар ғиёб бо даст доштан дар сӯиқасд ба ҷони раисиҷумҳур, ҳамкорӣ бо полковники шӯришгар Маҳмуд Худойбердиев, ки дар соли 1998 аз қаламрави Узбакистон ба шимоли Тоҷикистон ҳуҷум кард ва як идда ҷиноятҳои иқтисодӣ гунаҳкор дониста шудааст.

Ozodi